زنان در طول زندگي خود از تجرد تا باروري و يائسگي و... چندين بار سر و کارشان به پزشک زنان مي‌افتد. بسياري از اين زنان نسبت به حفظ کرامت انساني‌شان و رعايت مسايل شرعي از سيستم درماني رضايت ندارند.

توجه به ملاحظات شرعي در حوزه بهداشت و درمان به چند دليل ضروري است:

1.    ما در کشوري با تنوع مذهبي بالا زندگي مي‌کنيم. ضروري است تا در برنامه‌ريزي‌ها و تعيين قوانين به اين گوناگوني توجه کنيم. رعايت مسايل اصلي و خط قرمزهاي اديان مختلف در پزشکي بسيار مهم است.

2.    دين رسمي کشور ما اسلام و مذهب تشيع است. در کشوري که اکثر مراجعان پزشکي مسلمان هستند، لازم است تا فضاي بيمارستان، روش‌هاي درماني و.. با هماهنگي با احکام دين اسلام صورت بگيرد.

معاينه داخلي زنان، يکي از مسايلي است که ملاحظات شرعي در آن بسيار مهم است. زنان انتظار دارند حدود شرعي در معاينه و به‌طور کلي در مسايل بهداشت و درمان به پزشکان، پرستاران و به‌يارها آموزش داده شود. زنان بسياري از اين مسأله شاکي هستند که نه تنها برخي حدود شرعي در اين رابطه را نمي‌دانند که به درخواست بيمار براي رعايت کردن برخي مسايل بي‌توجه هستند و مورد تمسخر واقع مي‌شوند. 

معاينه داخلي زمان زايمان هم از نکاتي است که زنان باردار را نگران مي‌کند. معاينات مکرر توسط پزشک، ماما و دانشجويان مامايي چقدر ضرورت دارد؟ اگر زني نخواهد توسط دانشجويان مامايي معاينه شود، به درخواستش ترتيب اثر داده خواهد شد؟ آيا در بيمارستان‌هايي که زير نظر وزرات علوم قرار دارند، اين اجازه وجود دارد که بدون اجازه گرفتن از بيمار، او را توسط دانشجويان، معاينه کنند و فرآيند زايمان را به آن‌ها بسپارند؟ 

اکثر زناني که تجربه زايمان سزارين را دارند مي‌دانند که متخصص بيهوشي که در اتاق عمل بالاي سرشان حضور دارد، مرد است. در آن شرايط اضطرار که هر چيز کوچکي مي‌تواند امنيت روحي و رواني مادر را به‌هم بريزد، حضور يک مرد در حالي‌که لباس اتاق عمل خيلي پوشيده نيست، مي‌تواند بر اضطراب مادر بيفزايد. به نظر مي‌رسد اين امر ضروري است که حق انتخاب جنسيت متخصص بيهوشي در بيمارستان‌ها برعهده مادر باشد و اين مسأله در فرم پذيرش بيمارستان ذکر شده باشد. يا اگر فعلاً درصد متخصص بيهوشي مرد بيشتر از متخصص بيهوشي زن است، تدبيري انديشيده شود تا لباس اتاق عمل مادر پوشيده‌تر باشد. 

حالا که به گان يا لباس مخصوص زايمان رسيديم خوب است به اين مهم هم بپردازيم. شرايط زايمان ناگريز از اين است که مادر لباسي راحت، با پاييني باز داشته باشد. اما باز بودن پشت لباس، بسياري از مادران را هنگام زايمان اذيت مي‌کند. به‌خصوص اين‌که اکثر زنان بايد قبل از زايمان و در فرآيند درد کشيدن، در اتاق زايمان و راهرو پياده‌روي کنند و ورزش‌هاي مخصوص را انجام بدهند. اغلب زنان نيز توانايي گرفتن اتاق وي آي پي را ندارند و مجبورند جلوي پرسنل و بقيه مادران باردار ورزش‌ها را انجام دهند. حتي بعد از زايمان در برخي از بيمارستان‌ها زنان با همان وضعيت پوشش توسط خدمه مرد از روي تخت به روي برانکارد منتقل، يا با ويلچر به بخش هدايت مي‌شوند. يا بايد شرايط بخش زنان بيمارستان را طوري طراحي کرد که پرسنل مرد اجازه حضور نداشته باشد يا بايد در مواقع ناگزير حواس پرستارها به پوشش زائو باشد. 

برخي زنان گفته‌اند که براي حفظ پوششان مجبور بوده‌اند در هواي گرم درخواست پتو کنند و آن را تا گردن بالا بکشند. يا ملحفه اضافه درخواست کنند و دور خود بپيچند. بقيه زائوها که آن‌ها را مي‌ديدند هم پرسيده‌اند که ملحفه اضافه چطور پيدا کردي؟ به نظر مي‌رسد با تدبيري ساده مي‌توان از اضطراب مادر در اين مورد کم کرد و لباس بهتري طراحي و شرايط محرم‌تري ايجاد کرد. 

 

در مطب اکثر متخصصان زنان، زنان گروهي ويزيت مي‌شوند. چهار نفر چهارنفر مي‌روند داخل مطب. خانم دکتر آزمايش يکي را نگاه مي‌کند، براي ديگري نسخه مي‌نويسد، با دست ديگر سومي را معاينه مي‌کند و به چهارمي مي‌گويد شرح حال بگو! اگر زني نخواهد ديگران از خصوصي‌ترين مسايلش آگاه باشند، چه بايد بکند؟ دکتر نرود؟ در حالي‌که بزرگ‌ترين مشکل در بيماري‌هاي زنان خودداري آن‌ها از رفتن به دکتر به دليل حياي نابه‌جاست، چرا فضا به‌گونه‌اي طراحي مي‌شود که همان زني که حالا آمده دکتر اين‌گونه شرمسار و خجالت‌زده شود و از گفتن برخي مسايل خودداري کند؟ مگر مصوبه وزرات بهداشت نيست که هر متخصص بايد 20 دقيقه براي هر بيمارش وقت بگذارد؛ چرا نظارتي بر اين مسأله نيست؟ 

گاهي درگير شدن بقيه با مشکل بيمار ممکن است اوضاع روحي ساير مراجعان را به‌هم بزند. در نظر بگيريد يکي از اين چهار نفر که با هم داخل رفته‌اند زني باشد که نابارور است، ديگري بارداري اولش است، سومي سرطان دهانه رحم دارد و چهارمي هم سرطان پستان! در زماني که مادر باردار نبايد فشار و استرس روحي تحمل کند، با سه بيمار وارد اتاق شده و با مشکلات آن‌ها درگير مي‌شود و از لحاظ روحي به‌هم مي‌ريزد. يا خانمي که باردار نمي‌شود با سه خانم باردار برود. اصلاً به اين‌گونه مسايل دقت مي‌شود؟

هر چند قابل درک است که پزشک متخصص، با زمان محدود و حجم بالاي بيمار مواجه است و اين در مورد پزشکان مطرح و باتجربه بيشتر است اما صدمات و مشکلات ناشي از معاينه گروهي آن‌قدر مهم است که بايد براي آن راهکار و مدل مناسب طراحي شود.

به‌نظر مي‌رسد اراده‌اي جدي بايد در بدنه وزرات بهداشت و درمان شکل بگيرد تا قوانين و ملاحظات درماني را با احکام اسلامي و کرامت انساني مطابقت دهند و الزام اجرايي‌شدنش را در بيمارستان‌ها و مراکز درماني دنبال کنند.