کنترل غرايز جنسي و هواهاي نفساني در پرتو آموزه هاي روايي
اصلاح و تهذيب نفس در جواني
عفت و پاکدامني، نتيجه مبارک تقواي الهي و مايه ارزش معنوي و نزديکي به
خداوند است. اين حالت پسنديده و فضيلت برتر روحي - اخلاقي، در دوران جواني مايه زيبايي
درون و اهل آن سزاوار ستايش است. در دوران جواني، کشور جان در معرض هجوم لشکر شهوت
است و عفت، تنها نيروي محافظ آن پس جوان بايد با تقويت اين نيرو، پيروز اين ميدان
مبارزه شود.
يکي از مشکلات اساسي دوران جواني، کنترل غرايز است؛ غرايزي که بر اثر
رشد جوان کمکم طغيان مي کند و همه وجود او را در دام خود، اسير و او را از هرگونه
حرکت سازنده باز مي دارد. جواني که از ارزش و بهاي لحظه هاي جواني آگاه است، هرگز
از آينده خود بي خبر نمي ماند و در راه خودسازي و اصلاح نفس به سختي مي کوشد. و
تلاش ورزيدن در اين راه از سفارشهاي پياپي و مؤکد ائمه دين است.
حضرت علي عليه السلام
مي فرمايد: لاتترک الْاجتهاد في اصلاح نفْسک فانه لايعينک عليها الا الجد.
کوشش و براي اصلاح درون و خودسازي را رها نکن؛ زيرا جز تلاش و جديت، چيزي تو
را در برابر نفست ياري نميکند.
اصلاح نفس و تلاش براي مبارزه با نفس و منکر، به ويژه در دوران جواني، از
سفارشهاي مؤکد ائمه دين و خداوند قادر است.
رويارويي شهوت و عقل، در جواني
نيروي غريزه جنسي، براي بقاي نسل و ادامه حيات، در سرشت آدمي به وديعه نهاده
شده است. نيز در دوران جواني که دوره رشد همه جانبه انسان است، غرايز انساني و در
رأس آنها غريزه جنسي رشد چشمگيري مي يابد. طغيان برخي غريزه ها به ويژه غريزه
قدرتمند شهوت، جوان را با بحران رو به رو مي سازد و فکر و دل جوان را به خود مشغول
مي کند.
همچنين نيروي عقل و انديشه را در انزوا قرار مي دهد و راه حق و حقيقت را مي بندد.
امام معصوم عليه السلام به اين موضوع، چنين اشاره مي کند: «هواي نفس، قويترين نيروي
مسلط بر انسان است و همين نيروست که انسان را از حق باز مي دارد».
نيروي شهوت و هواي نفس، دشمن ديرين عقل است و با طغيان گري خويش، عقل را اسير
مي سازد، چنانکه حضرت اميرمؤمنان، علي عليه السلام بارها همگان را به اين امر
توجه ميداد که: «کمْ منْ عقْل أسير تحْت هوي أمير؛ چه بسيار عقلي اسيري که زير
دست و گرفتار هوايي است که امير و فرمانده است».
بر اثر اين آسيب، برخي جوانان در دوران جواني دچار گونه اي ناهماهنگي رفتاري و
ضعف عقلي مي شوند و از اين رهگذر، به نوعي بي بندوباري و بي قيدي تن مي دهند. در اين
دوران، نيروي شهوت با قدرت و شدت تمامتر، روح جوان را تسخير ميکند و او را به بيراهه
مي کشاند.
دراين باره، اين سفارش گران سنگ حضرت علي عليه السلام شايسته توجه و انديشه
است که: غلبة الشهوة تبطل العصمة و تورد الهلک.
چيرگي شهوت، مايه از بين رفتن نيروي بازدارنده در برابر گناه، عامل نابودي
است. شهوت يک نيروي استعماري دروني است که جسم و جان را به خدمت ميگيرد و راه را
بر رشد و تعالي انسان ميبندد.
به فرموده امام علي عليه السلام : منْ لمْ يمْلک شهْوته يمْلک عقْله؛
هر کس شهوت خود را در دست نگيرد، عقلش را هم به دست نميگيرد».
در پرتو چيرگي بر شهوتها، ارزش آدمي در امان مي ماند و در صورت شکست شهوت انديشه
و عقل شهوت ، تباه و نابودي آدمي حتمي است.
پيآمدهاي طغيان غرايز و چگونگي مهار آن
برخي از گناهان که در پي طغيان غريزه شهوت دامنگير جوانان مي شود، اثر بسيار
ناگواري بر دستگاه مغز و اعصاب جوان بر جاي مي گذارد. قدرت انديشه و حافظه او را
در صورت زياده روي جوان در پيروي از غريزه جنسي، سلولهاي مغزي او از بين مي روند.
يکي از گناهاني که آثار بسيار خطرناکي بر روي جسم و روح عامل مي گذارد، گناه
خودارضايي است. براي غلبه بر نيروي شهوت و رهايي از اين عادت ناپسند، گفته کانت
تأمل برانگيز است، او مي گويد:
هيچ چيز مانند خودارضايي، ذهن و جسم را ضعيف نمي کند و اين نوع شهوت راني، به
کلي با طبيعت آدمي مغاير است، ولي اين موضوع نبايد از جوان پنهان بماند، بلکه بايد
آن را با همه زشتي اش پيش روي او قرار داد. به او بگوييم که بدين طريق، از توليدمثل
خواهد افتاد و يادآور شويم که اين عادت زشت، بيش از هر چيز ديگري، قدرت جسمي اش را
تباه خواهد کرد با اين کار، سبب پيري زودرس و صاحب عقلي واقعا ضعيف خواهد شد.
در آموزه هاي ديني و اخلاقي، براي چيرگي بر نيروي شهواني، هشدارهايي داده شده
است که از آن جمله اند: آگاهي از پيآمدهاي شوم آن، توکل بر ياري خدا، برخورداري
از اراده و توان خدادادي، همراهي با دوستان آگاه و دل سوز و باوفا، تقويت نيروي
عقل و انديشه سالم، بهره گيري از تخصص افراد کارشناس و آگاه، توجه عميق به امور
عبادي و عملي، و ارتباط پيوسته با خدا، توجه به ورزش، دوري از پرخوري و گرايش به
روزه گرفتن و کم خوري.
رعايت و اهتمام هميشگي اين دستورها نه تنها مايه رهايي از
وسوسه هاي جواني م يشود، بلکه روح جوان را پالايش، اراده او را محکم و فکر او را
جلا و قلب او را صفا ميدهد. مولوي چه زيبا سروده است:
ترک شهوتها و لذتها سخاست
هر که در شهوت فرو شد، برنخاست
پيروي از شهوتها، دريچه گناهان به سوي آدمي را مي گشايد و پيآمدهاي جسمي و
روحي جبران ناپذيري برجا مي گذارد.
پيآمدهاي خطرناک پيروي از شهوت ها
شايسته است که جوانان به درستي از پيآمدهاي خطرناک شهوت راني آگاه شوند و با
علم به آن، از جاده انحراف و گمراهي فاصله بگيرند.
امام علي عليه السلام ميفرمايد:
«شهوت، عقل آدمي را به آتش ميکشد و قلبش را ميميراند.» از آن حضرت، در حديثي ديگر
نقل است: «من تسرها الي الشهوات تسْرع اليه الآفات؛ کسي که به سوي شهوت ها مي شتابد،
آفتها نيز به سوي وي مي شتابند.»
در حقيقت، انساني که در پي شهوتها و خواسته هاي
نامشروع حرکت مي کند، به زودي از کار خود پشيمان و سرافکنده خواهد شد و در حزن و
اندوه عمر و شخصيت تباه شده فرو خواهد رفت.
اميرپارسايان، علي عليه السلام مي فرمايد:
«کمْ منْ شهوة ساعة اوْريْت حزْنا طويلا؛ چه بسيار شهوتهاي زودگذر که پشيماني و
رنج طولاني در پي دارد». البته کسي که بنده شهوت است، از کسي که بنده ديگران است،
زبونتر و پست تر است، چنانکه حضرت علي عليه السلام در سخني به ياد ماندني فرمود:
«عبده الشهوة أذل منْ عبد الرق». پيروي از شهوتها، ناتواني نيروي عقل و اراده و پشيماني و خواري گنهکار را در
پي دارد.